انواع روش های آبیاری

آبیاری به چه معناست؟

آبیاری تامین تفاضل نیاز آبی گیاه و نزولات جوی می باشد. در واقع آبیاری وظیفه تامین نیازآبی گیاه را دارد که معمولا بخشی از این نیاز به وسیله نزولات جوی تامین می شود.

 چنانچه مقدار رطوبت خاک کاهش یابد، گیاه قادر به جذب آب و مواد غذایی نیست و کمبود آب باید از طریق آبیاری جبران گردد.

"انواع روش های آبیاری"

با توجه به محدودیت های منابع آبی و بیشتر شدن بحران کم آبی در کشور به روش های آبیاری ثقلی نمیپردازیم و به نام بردن انواع آن بسنده می کنیم و در ادامه به تشریح انواع روش های آبیاری تحت فشار اشاره میکنیم.

انواع روش های آبیاری بارانی

"انواع روش های آبیاری بارانی"

سيستم آبياری بارانی کلاسیک ثابت

• در این روش آبیاری، پمپ، لوله های اصلی و فرعی، بال های آبیاری و آبپاش ها ثابت می باشند.
• به تعداد کافی بال آبیاری وجود دارد که در زیر زمین قرار دارد و نیازی به جابجایی بال های آبیاری در فصل زراعی نمی باشد.
• هزینه اولیه اجرای این روش نسبت به سایر روش های کلاسیک بالاتر است اما هزینه های کارگری با توجه به عدم نیاز به جابه جایی در حین بهره برداری به حداقل می رسد.

سيستم آبياری بارانی کلاسیک نیمه ثابت

• در این روش، بال های آبیاری زیر زمین قرار می‌گیرند و پس از هر آبیاری فقط آبپاش ها بر روی بال آبیاری جابجا می‌شوند.

سيستم آبياري باراني کلاسیک متحرک

• در این روش، هم بال های آبیاری و هم آبپاش های بر روی بال های آبیاری پس از هر آبیاری به صورت دوره ای جابجا می‌شوند. 
• این کار هزینه اولیه سیستم را کاهش می دهد اما به نیروی کارگری بیشتری نیاز دارد.

سيستم آبياری بارانی ویل مو (آبفشان غلطان)

• این دستگاه برای آبیاری مزارعی که هموار و مسطح هستند و گیاهان ردیفی در آنها کشت شده است کارایی دارد.
• اجزای تشکیل دهنده دستگاه آبیاری ویل مو عبارت اند از:

موتور و شاسی، لوله اصلی و لوله رابط خرطومی، چرخها، آبپاش ها. لوله اصلی در این دستگاه از جنس آلومینیوم است و 10سانتیمتر قطر دارد که از وسط چرخ ها می گذرد. این لوله هم آب را به آبپاش ها می رساند و هم باعث حرکت چرخ ها می شود. حرکت دستگاه از یک محل به محل دیگر با استفاده از موتور بنزینی که از طریق جعبه دنده و زنجیر به چرخهای کناری متصل است انجام می شود.

این روش یکی از روش های قدیمی است که به دلیل سخت بودن بهره برداری کمتر مورد توصیه قرار می گیرد.

سيستم آبياری بارانی گان (دستگاه قرقره ای)

• این دستگاه برای آبیاری زمین هموار و ناهموار و گیاهان کوتاه و بلند مورد استفاده قرار می گیرد. 
• اجزای مختلف این دستگاه عبارت اند از: قرقره، توربین، جعبه دنده، لوله پلی اتیلن، آبپاش. 
• دستگاه آبیاری بارانی قرقره ای دارای یک قرقره بزرگ است که بر روی شاسی قرار دارد و لوله پلی اتیلن از جنس نیمه سخت که در حدود 400 متر طول دارد دور این قرقره جمع می شود. البته بسته به مشخصات فنی دستگاه های تولید کننده ممکن است این طول متفاوت باشد.
•  یکی از مزایای استفاده از این دستگاه قابلیت جابه جایی آن و امکان استفاده در زمین های اجاره ای می باشد.
• در برخی منابع از این روش به عنوان یک روش آبیاری تکمیلی یاد شده است.

سيستم آبياری بارانی بوم

• با استفاده از بوم پخش یکنواخت و ملایم آب میسر می گردد و از فشردگی و سله بستن خاک جلوگیری می شود.
• بوم متحرک به صورت مهپاش بوده و کاملاً مناسب محصولات ظریف وحساس می باشد و چون آبیاری در ارتفاع پایین انجام می گیرد اثر باد به شدت کاهش می یابد.
•  در این سیستم فشار جریان آب کمتری روی نازل مورد نیاز است و در مصرف انرژی صرفه جویی می شود.
• ضمناً سرعت جمع کردن لوله پلی اتیلن در هنگام استفاده از بوم متحرک حدود 2/5-2 برابر سرعت درحالت استفاده از گان و در شرایط آب دهی مساوی می باشد.

سيستم آبياری بارانی سنترپیوت (دوار مرکزی)

• این دستگاه برای آبیاری انواع گیاهان پا بلند و پا کوتاه می تواند مورد استفاده قرار گیرد. 
• دستگاه آبیاری دوار مرکزی از قطعاتی چون لوله عمودی، لوله اصلی(افقی)، تابلو کنترل، پاشنده ها و چرخها تشکیل شده است.  
• برای انجام آبیاری با این دستگاه، ابتدا آب با فشار وارد پاشنده ها می شود. لوله اصلی در این دستگاه بر روی پایه های مثلثی شکل قرار می گیرد که هر یک از پایه ها دارای دو چرخ هستند. آب از طریق لوله های اصلی که در حدود سه متر از زمین فاصله دارند وارد آب پاش ها می شوند و عمل آبیاری انجام می گیرد. 
• مسیر حرکت دستگاه در این روش به صورت دایرهای بوده و سطح آبیاری شده هم دایرهای شکل است. این دستگاه دارای یک تابلو کنترل است و اگر در موقع آبیاری اشکالی به وجود آید آبیاری خود به خود قطع می شود. 
•  این روش  برای آبیاری خاک های شنی و زمین های هموار و نسبتاً هموار توصیه می شود.
• یکی از معایب این روش از دست دادن گوشه های زمین می باشد. بنابراین توصیه می شود در شرایطی از این روش آبیاری استفاده شود که نسبت زمین به آب بیشتر است.

سيستم آبياری بارانی لینیر (خطی)

• این دستگاه شبیه آبیاری بارانی دوار مرکزی است. با این تفاوت که مسیر حرکت این دستگاه به صورت مستقیم است و زمین را چهار گوش آبیاری می کند. 
• زمین های نسبتا مسطح و چهار گوش را به خوبی می توان با این روش آبیاری کرد.  

"انواع روش های آبیاری قطره ای"

• میکروجت
• بابلر
• تیپ
• قطره ای روی سطحی
• قطره ای زیرسطحی

آبیاری موضعی ریز پاش یا میکرو جت

• اجزاء این سیستم شامل خطوط آب رسان اصلی و فرعی که جنس آن‌ها از لوله پلی اتیلن سخت و پاشنده میکرو جت و ایستگاه پمپاژ و فیلتراسیون مربوطه است. 
• راندمان آبیاری این سیستم از سیستم آبیاری قطره ای یک یا چند ردیفه کمتر بوده و در بعضی از موارد از این سیستم علاوه بر تأمین نیاز آبی گیاه جهت کنترل درجه حرارت داخل باغ نیز استفاده می‌گردد.

سیستم آبیاری بابلر

•  در اين روش آب توسط بابلر يا پاشنده های كم فشار به صورت جريان آرام و پيوسته خارج می شود.
•  اين روش برای آبياری درختانی كه فاصله آنها زياد است مناسب می باشد. 
•  به منظور آبياری درختانی مثل پسته، انار، نخل‌، مركبات، در جايی كه آب دارای غلظت املاح باشد به جای قطره چكان از اين روش استفاده می شود. 

سیستم آبیاری تیپ

•  آبیاری قطره ای تیپ یا نواری یکی از روش های آبیاری قطره ای می باشد که برای محصولات زراعی، صیفی جات، سبزیجات و گلخانه ها کاربرد دارد.
•  در این روش لوله های آبده به صورت نوار هایی بر روی سطح خاک قرار می گیرند.
•  آب در مقایسه با آبیاری قطره ای معمول با فشار کمتر داخل نوار ها جریان یافته و از روزنه هایی که با فواصل مشخصی روی نوار ها موجود است، خارج شده و پای گیاه ریخته می شود.

سیستم آبیاری قطره ای روی سطحی

• بیشترین کاربرد آبیاری قطره ای روی سطحی در باغات می باشد.

انواع روش های آبیاری قطره ای روی سطحی

1- آرایش خطی یک ردیفه: که در این حالت یک ردیف لوله پای ردیف درختان قرار می گیرد.

2- آرایش خطی دو ردیفه: که در این حالت دو ردیف لوله پای ردیف درختان قرار می گیرد.

3- لوپ: که در این روش لوله به صورت دایره دور هر درخت کشیده می شود.

سیستم آبیاری قطره ای زیر سطحی

با توجه به اینکه آبیاری قطره ای زیرسطحی یکی از روش های نوین آبیاری هست که کمتر در منابع و کتاب ها از آن صحبت شده، یک مقاله کامل در اینجا در این خصوص قرار دادیم که توصیه می شود مطالعه بفرمایید.